ẢNH HƯỞNG CỦA MÚT TAY LÊN SỰ PHÁT TRIỂN BỘ RĂNG
ThS. BS. TRỊNH THỊ KHÔNG THIÊN
Bệnh viện Răng – Hàm – Mặt TP Đà Nẵng
Trẻ em có rất nhiều thói quen xấu ảnh hưởng đến sự phát triển hệ thống răng hàm mặt. Trong các thói quen này, thói quen mút ngón tay là thói quen hay gặp nhất ở trẻ. Trẻ đưa ngón tay vào miệng, mút nhịp nhàng, lặp đi lặp lại trong một thời gian kéo dài. Trẻ có thể mút một ngón tay (thường là ngón tay cái), hoặc nhiều ngón tay, hoặc mút những bộ phận khác trong tầm với (như ngón chân cái).
- Mút tay và tình trạng sai khớp cắn:
Phần lớn trẻ em có thói quen mút tay kéo dài đều đưa đến tình trạng sai khớp cắn. Mút tay trong thời kỳ răng sữa không có ảnh hưởng lâu dài đến hàm răng. Những di chuyển nhẹ của các răng sữa có thể thấy ở trẻ 3-4 tuổi có thói quen mút tay. Nếu thói quen chấm dứt ở thời điểm này, áp lực của môi và má sẽ tự đưa các răng sữa trở về vị trí bình thường. Tuy nhiên, nếu thói quen này kéo dài đến lúc răng vĩnh viễn bắt đầu mọc lên, sai khớp cắn là điều chắc chắn sẽ xảy ra. Sai khớp cắn ở trẻ mút tay thường có biểu hiện răng cửa trên thưa và nghiêng về phía môi, răng cửa dưới nghiêng về phía lưỡi, cắn hở vùng răng trước, cung răng hàm trên hẹp có hình chữ V.
Thời gian tác động của mút tay cũng ảnh hưởng đến sự di chuyển răng. Nếu trẻ mút tay với áp lực mạnh nhưng không liên tục và thời gian không đủ lâu thì các răng di chuyển ít. Ngược lại, trẻ mút tay với áp lực nhẹ nhưng kéo dài hơn 6 giờ/ngày, đặc biệt là những trẻ mút tay suốt đêm thì sẽ bị sai khớp cắn trầm trọng.
- Khi nào mút tay trở thành vấn đề cần điều trị:
Mút ngón tay là một thói quen bình thường ở trẻ, có thể xuất hiện từ tuần thứ 15 trong thời kỳ bào thai (phát hiện được khi siêu âm) hoặc từ lúc mới sinh cho đến đầu thời thơ ấu. Khoảng 2/3 số trẻ đều ngừng thói quen này trước 4 – 5 tuổi. Tuy nhiên, nếu trẻ vẫn kéo dài thói quen này đến sau khi răng cửa vĩnh viễn đã mọc lên, cần phải điều trị chỉnh hình để giải quyết vấn đề sai vị trí của răng.
- Các phương pháp giúp trẻ loại bỏ thói quen mút ngón tay:
Đa số trẻ thường ngưng mút ngón tay trước 4 – 5 tuổi, không cần phải điều trị gì. Nếu trẻ vẫn tiếp tục duy trì thói quen này, cần cân nhắc thời điểm điều trị, thời điểm thích hợp là từ 4 – 6 tuổi, trước khi răng vĩnh viễn mọc.
Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau như:
+ Thảo luận: giải thích cho trẻ biết tác dụng không tốt của mút ngón tay, ảnh hưởng của mút ngón tay đến hàm răng và khuôn mặt như thế nào. Khi hiểu ra trẻ có thể chủ động bỏ dần thói quen này, nhất là trẻ lớn có hiểu biết.
+ Nhắc nhở: có thể dán miếng băng keo không thấm nước hoặc quấn vải vào ngón tay trẻ thường mút hay cho trẻ đeo bao tay. Nếu các biện pháp trên đều thất bại và trẻ thật sự muốn bỏ thói quen, dùng băng chun cuốn vào khuỷu tay ban đêm làm tay trẻ không thể cử động thoải mái để cho ngón tay vào miệng được. Cần giải thích cho trẻ hiểu đó không phải là hình phạt mà chỉ giúp trẻ bỏ thói quen xấu. Tổng thời gian điều trị là 6 – 8 tuần, nên khen thưởng kịp thời để khích lệ trẻ.
+ Khí cụ trong miệng: tùy theo tuổi, hệ răng và sự hợp tác của trẻ mà chọn khí cụ cố định hay tháo lắp cho phù hợp. Các khí cụ trong miệng làm cho mút tay từ vô thức thành có ý thức giúp trẻ bỏ được mút tay, làm cho miệng không kín hơi khiến trẻ không mút tay được. Chúng còn giúp răng xếp lại đúng vị trí, trẻ có cảm giác có kết quả và thành công nên càng mong muốn bỏ mút tay. Trẻ cũng phải được giải thích rằng đây là vật nhắc nhở trẻ, không phải để trừng phạt trẻ để tránh gây vấn đề tâm lý cho trẻ. Các khí cụ này được thực hiện bởi bác sĩ chuyên về chỉnh hình răng mặt.
